Çukur taban (pes cavus), ayağın taban çukurunun aşırı, sabit fleksiyonu yani bükülmesidir. Vücut ağırlığının oluşturduğu baskı normal taban çukuru olanlarda tüm ayak boyunca yayılırken, çukur taban rahatsızlığı olanlar ağırlıklarını çoğunlukla topuklarında ve ayak parmaklarının kökü üzerinde taşırlar. Bu, parmaklarda ve ayak bileklerinde aşırı baskıya neden olur ve ağrıya ve instabiliteye yol açar.
Çukur taban problemi olan bir ayak şoku absorbe etme esnekliğine sahip olmadığı için, ayak bir adımdan diğerine geçerken dışa doğru yuvarlanma (supinat) eğilimi gösterecektir. Bu ayak bileğinin burkulma veya kırılma riskini artırabilir. Çukur taban hastalığı her yaşta gelişebilir ve tek ya da her iki ayakta birden oluşabilir.

Nedenler

Çukur taban ayaklar, genellikle başka herhangi bir sağlık sorunuyla ilgisi olmayan kalıtsal yapısal şekil bozukluklarıdır.
Bazı durumlarda, pes kavus, nöromüsküler kasılmaların ayak parmaklarının kökünü topuğa doğru çektiği Charcot-Marie-Tooth hastalığı (CMT) gibi nörolojik hastalıklara ikincildir. CMT’nin nörolojik olarak tetiklenen pes kavusun yüzde 50’sini oluşturduğuna inanılmaktadır. Diğer nedenler arasında inme sonrası felç, ayrık omurga, serebral palsi, çarpık ayak, çocuk felci ve kas distrofisi bulunmaktadır.
Tüm bu vakalar ciddi ağrı ve bozulmalara yol açsa da nörolojik nedeni olanlar daha hızlı ilerleme eğilimindedir ve tıbbi yardım anlamında daha fazlasını gerektirmektedir.

Belirtiler

Çukur tabanlar herkeste belirtilere neden olmaz, ancak sıklıkla sıkışmış kemikler kaynamaya ya da yanlış hizalanmaya başladığında yaşla birlikte gelişebilir. Belirtiler ortaya çıktığında genellikle şunları içerir:

  • Metatarsalji (ayak parmaklarının kökünde ağrı ve kramp)
  • Lateral ayak bileği instabilitesi, sıklıkla burulma, boşalma ve burkulmalara neden olur
  • Çekiç parmaklar (bükülmüş ayak parmakları) veya pençe parmaklar (sıkışık ayak parmakları)
  • Plantar fasiit (topuk ve ayak parmakları arasında uzanan tendonun iltihabı)
  • Ayak parmaklarının kökündeki, ayağın yanındaki ve topuk üzerindeki nasırlar
  • Diz, kalça ve bel ağrısı

Belirtiler devam ederse, rahatsızlık ayak bileği artritine, stres kırıklarına, koşucu bacağına veya Aşil tendonitlerine yol açabilir. Aşırı ayak basıncının tedavi edilmesi zor ülserleri destekleyebileceği diyabet hastalarına ekstra özen gösterilmelidir.

Teşhis

Çukur tabanları genellikle ayağınızı ıslatarak ve bir kâğıda basarak kendiniz de teşhis edebilirsiniz. Çukur taban rahatsızlığı olan bir ayak, ayak parmaklarının kökü ile topuk arasında çok dar bir nokta bırakacaktır. Normal şartlarda, ayak düzleşmeli ve çukur boyunca daha geniş bir iz bırakmalıdır.
Çukur taban ağrı yapıyorsa ya da sendelemenize ya da tökezlemenize neden oluyorsa, ayak yapınızı değerlendirebilecek ve yürüyüşünüzdeki anormallikleri kontrol edebilecek ayak hastalıkları uzmanı olarak bilinen bir hekime görünmek isteyeceksiniz. Nasırlar, çekiç ve pençe parmaklar gibi karakteristik özellikler not edilir ve ayakkabılarınız dış topukta veya tabanın dış kenarında anormal aşınma olup olmadığını kontrol etmek için incelenebilir.
Fiziksel muayeneye ek olarak, doktor sebebin yapısal veya nörolojik olup olmadığını değerlendirmek için mevcut sağlık durumunuz, tıbbi geçmişiniz ve aile geçmişiniz hakkında bilgi isteyecektir. Teşhisi desteklemek için röntgen çekilebilir. Gerekirse, hastalığın nedenini ve doğasını tam olarak belirlemek için bir nöroloğa yönlendirilebilirsiniz.

Tedavi

Çukur tabanların tedavisi hastalığın nedeni ve ciddiyetine göre değişebilir. Mümkün oldukça, bozukluğu geleneksel yöntemlerle tedavi etmek için çaba gösterilir.
Cerrahi olmayan seçenekler şunlardır:

  • Kişiye özel ortez cihazları, ayak pozisyonunu düzeltmek ve çukur desteği sağlamak için ayakkabıya yerleştirilir. Bunu yapmak, stabiliteyi artırabilir ve ayağınızda çok ihtiyaç duyulan yastıklamayı sağlayabilir.
  • Ayak bileği destekleri titreyen ayak bileklerini stabilize etmek ve ayakta dururken veya yürürken aşırı supinasyona engel olmak için kullanılır.
  • Kas tonunuzu ve tendon esnekliğini geliştirmek için germe ve güçlendirme tekniklerini öğrenmeniz adına Fizik Tedavi önerilebilir.
  • Başka yerde uygun ayakkabı bulunamıyorsa, kişiye özel ortez ayakkabılar da sipariş edilebilir. Pahalı olsalar da genellikle ameliyattan kaçınmak veya ertelemek isteyenler için iyi bir çözümdür.

Geleneksel tedavi yöntemleri rahatlama sağlayamazsa, cerrahi müdahale araştırılabilir (genellikle ağrı aşırı boyutta ise ve hareket etme yeteneğinizi etkiliyorsa). Tüm durumlar için uygun olan tek bir prosedür yoktur ve istenen sonucu elde etmek için birçok prosedür gerekebilir.
Cerrahi seçenekler şunları içerebilir:

  • Plantar fasyayı serbest bırakma işlemi, topuk ve ayak parmaklarının kökü arasındaki kasılmış tendonun, gerilimi serbest bırakmak için kısmen kesildiği bir prosedürdür. Genellikle açık bir ameliyat olarak gerçekleştirilir ve ayağın doğru pozisyonda iyileşmesine yardımcı olmak için alçıya alınmasını gerektirir. İyileşme yaklaşık dört ila altı hafta sürer.
  • Tendon transfer ameliyatı hareketliliğin arttırılması için bir tendonun orijinal konumundan yeni bir pozisyona kaydırıldığı durumdur. Bu bir nakil tekniği değildir, gerginliğin bir kısmını ortadan kaldırmak için tendonun hareket ettirildiği bir yöntemdir. Bu da alçı ve sekiz haftaya kadar (dört haftalık üzerine basmamayı gerektiren yatak istirahati dahil) iyileşme süresi gerektiren açık ameliyat olarak yapılır.
  • Osteotomi bir kemiğin kısaltmak veya uzatmak için kesildiği veya hizasının değiştirildiği açık olarak yapılan cerrahi bir işlemdir. Çukur tabanı düzeltmek için kullanıldığında, yeniden hizalanmış kemikleri yerinde tutmak için vidalar ve teller kullanılacaktır. Çukur taban tedavisinde sıklıkla topuk kemiğini (kalkaneus) yeniden konumlandırmak için kullanılır. Alçı gerektirir. İyileşme süresi yaklaşık altı haftadır.
  • Artrodez stabiliteyi arttırmak için bitişik kemiklerin birlikte hareket ettirildiği ve kaynaştığı açık uygulanan cerrahi tekniktir. Artrodez genellikle çukurda sert rijidite olduğunda veya çukur yapısının hızlı bir şekilde bozulması durumunda kullanılır. Yere bağlı olarak, alçı ile iyileşme süresi dört ila dokuz hafta arasında bir süre alabilir.

Her ameliyatta olduğu gibi, enfeksiyon, sinir hasarı, ameliyat sonrası kanama, pıhtı oluşumu ve genel anesteziye tepki gibi riskler de vardır. Ameliyatın faydalarını ve risklerini (iyileşme süresi ve ağrı kontrolü seçeneğinin yanı sıra) tamamen anlamak için cerrahınızla konuştuğunuzdan emin olun.
Altta yatan bir nörolojik problemin olduğu durumlarda, gelecekte hastalığın ilerlemesi nedeniyle ameliyat gerekebilir.

Başa Çıkma

Çukur taban rahatsızlığı ile yaşamanın en büyük zorluğu, ayağınızı desteklemek ve vücut ağırlığınızı eşit şekilde dağıtmak için doğru ayakkabıyı bulmaktır. Çoğu zaman, normal ayakkabı mağazalarında bulunan ürün seçenekleri çok sığdır ve ayak bileklerinizin dışa doğru salınımını düzeltmek yerine onu teşvik eder. Dahası, çukur taban rahatsızlığı olan ayaklar şoku iyi absorbe edemediğinden, sert tabanlı ayakkabılar sadece ağrıyı arttırmakla kalmaz aynı zamanda baskıyı dizlere ve kalçalara da aktarabilir.
Bu problemlerin üstesinden gelmek için ayağınıza uygun şekilde oturan bir çift ayakkabıya yatırım yapın. Kişiye özel ayakkabıları bütçenizle karşılayamıyorsanız, kapsamlı bir ayak analizi yapması daha muhtemel olan özel koşu ayakkabısı mağazalarını ziyaret etmeyi deneyin. Optimum destek ve konfor sağlayan bir çift ayakkabı bularak, diğer ayakkabılarda ne arayacağınızı daha iyi anlayacaksınız.
Eğer çukur tabanınız varsa, her zaman aşağıdaki özelliklere sahip ayakkabılara odaklanın:

  • Kalın fakat esnek tabanlar
  • Bir ila iki inçten daha yüksek olmayan topuklu ayakkabılar
  • Stabiliteyi artırmak için daha dolgun (hatta konik) bir topuk
  • Ayak parmaklarınızı yayabileceğiniz daha geniş bir bombe (burun kısmı)
  • Ayakkabının diline yakın bir tendon ağrı yaşarsanız gevşetebileceğiniz bağcıklar

Bacağı veya ayak bileğini saran ayakkabılar / botlar ekstra ayak bileği desteği sağlayabilir.
Eğer ayakkabı yeterince destek sağlamıyorsa, genellikle büyük eczanelerde taban çukuru için üç boyutlu tabanlıklar bulabilirsiniz. Ayakkabılar arasında geçiş yapabilmeniz için makul fiyatlı özel ortezler yapan FootBalance gibi perakendeciler de mevcuttur.
Ayak parmaklarının sıkışmasını önlemek için, çoraplarınızın ve ayakkabılarınızın altına takabileceğiniz bir dizi pahalı olmayan neopren veya köpük ayak parmağı ayırıcı satın alın.

Op. Dr. Selim Muğrabi’den Bir Tavsiye

Ayak ağrıları, çukur tabanınız varsa asla göz ardı etmemeniz gereken bir şeydir. Bir ayak hastalıkları uzmanını erken ziyaret ederek, diğer eklemler etkilenmeden önce belirtilerinizin kötüleşmesini önleyebilir ve yürüyüşünüzdeki yapısal anormallikleri düzeltebilirsiniz.