Napolyon ordusunda doktor olarak görev yapan Lisfranc, tarsometatarsal eklem amputasyonları ile bu ekleme dikkatleri çekmiştir. Lisfranc (tarsometatarsal) eklemi ayaktaki küçük kemikleri (metatarsal kemikler) bütün tutan sabit bir eklemdir. Bu yüzden lisfrank eklem yaralanmaları nadir görülür. Eklem, orta ayak bölümü ile tarak kemiklerini bir arada tutan bağlarla korunur. Ayakta hissedilen yaylanma fonksiyonu bu eklemden kaynaklanmaktadır.
Lisfrank Kırıklı Çıkığı Neden Olur?
Eskiden bu kırıklı çıkıklar süvarilerde görülürmüş. Üzengi, ayak ön kısmını sabitlediği için, ayağın arka kısmının sert hareketliliği bu kırılma ve çıkma haline neden olurmuş. Ayak altına ya da daha çok ayak üzerine direk gelen darbeler, eklem bağlarının yaralanmasına hatta kemik kırılmalarına yol açabilir. Böyle durumlarda ayak içindeki küçük kemik yapılarında yer değiştirme olur ve ayak deformasyonu oluşur. Bir takım kazaların yanı sıra özellikle futbol, basketbol ve voleybol gibi spor dallarında daha çok karşılaşılan bir durumdur. Daha önce ayağında çıkık ve burkulma sorunu yaşayan kişilerde benzer bir sorun yaşandığında Lisfrank kırıklı çıkığı daha kolay oluşabilir. Yaşlılığa bağlı esneklik ve güç kaybı durumunda da bu tarz bir yaralanma riski artacaktır.
Lisfrank Kırıklı Çıkığı Nasıl Anlaşılır?
Ayakta çok güçlü bir ağrı hissedilir. Üzerine basıldığında ağrı dayanılmaz olur. Ayakta temasa duyarlılık artar. Morarma ve ödem oluşabilir. Ödem olması durumunda kan damarlarına ve özellikle sinirlere baskı oluşması söz konusu olduğu için his kaybı ve felç durumu meydana gelebilir.
Lisfrank Kırıklı Çıkığı Nasıl Tedavi Edilir?
Lisfrank ekleminin kırıklı-çıkığı ancak cerrahi müdahale ile tedavi edilebilir. Cerrahi müdahalede eklemler doğru konumlarına yeniden yerleştirilerek ayağın doğal fonksiyonelliğini yeniden kazanması sağlanır. Ayaktaki o çok özel düzenin doğal haliyle yeniden oluşturulamadığı durumlarda ayakkabı giyme sorunları, uzun yürüyüşler yapamama, ayak görünümünde bozulma gibi sorunlar ortaya çıkacaktır. Cerrahi müdahaleden bir hafta öncesine kadar ağrı kesici kullanılmamış olması gerekmektedir.
Lisfrank Kırıklı Çıkığı Tedavisi Ne Kadar Sürer?
Doğru bir cerrahi müdahalenin ardından Lisfrank Kırıklı Çıkığı 2 – 3 ayda iyileşir.
Lisfrank yaralanmasında iyileşme sürecinden sonra bile ayağın orta kısmında kalıcı bir ağrı ya da garip bir sertlik hissedilebilir. Tedavi sonrasında erken zamanda ayağa hareket verilirse çıkık tekrar oluşabilir ve tedavi süresi uzar. Kırığın kaynamaması durumu olabilir ya da kırık yanlış pozisyonda kaynar. Tedavinin bu nedenlerle gecikmesinden sonra istenmeyen hareketli bir eklem ayakta oluşabilir. Lisfrank eklem instabilitesi sağlanamamış olur.
Ağrı ve ödemi azaltmak için buz presi ve ilaç uygulanır. Kırıkta ayrışma ve kemik parçalarında dağınıklık varsa bunun ilk müdahale ile düzeltilmesi gerekir. Elle düzeltilemeyen kemik yapılarının cerrahi müdahalede vida ve çivilerle sabitlenmesi gerekebilir. Ameliyat sonrasında mutlaka bir iki ay arasında kesin istirahat süreci geçirilmelidir. Ancak bu süreçten sonra ayağa hareket verilebilir. İli ayın sonunda güçlendirme germe egzersizleri başlamalıdır. Tüm bu nedenlerle uygulama mutlaka uzman bir doktor tarafından planlanmalı ve yapılmalıdır.
Lisfrank Kırıklı Çıkığının Tedaviden Sonra Olası Komplikasyonları Nelerdir?
Bütün tedavi sürecinin tamamlanmış olmasına rağmen hassasiyet, ağrı, ödem, uyuşma ve üşüme gibi sıkıntılar yaşanıyorsa, ayak tırnaklarında gri, mavi gibi koyu renkler oluşuyorsa, ateş, kızarıklık, kanama gibi durumlarda derhal doktora ulaşılmalıdır.