Ayak bileği oldukça kompleks bir yapıya sahiptir. Üstlendiği görev itibari ile ayak ve bacak arasındaki koordinasyonu sağlayan ayak bileği kemik, ligamentler (bağlar) ve kas dokudan oluşmaktadır. Ayak bileği burkulmaları ya da diğer bir deyişle ayak bileği instabilitesi özellikle sporcularda çok sık görülen bir rahatsızlıktır. Sporcuların hem antrenman hem de müsabakalarda ayak bileklerini zorlayarak ve yoğun bir şekilde kullanmaları tekrarlayan ayak bileği burkulmalarının en çok onlarda görülmesinin sebebidir. Burkulmaların %10’unda tekrarlama görülebilmektedir. İlk burkulmada oluşan hasar neticesinde dış yan bağları hasar almıştır. Bu yüzden kronik ayak burkulmaları birden fazla nedene sahip olabilir. Üst üste yaşanan bilek sakatlıkları ve zorlamalar, ilk kez yaşandığı durumda tedavinin düzgün yapılmamış veya tamamlanmamış olması yahut tıp biliminde proprioception denilen düzeyi algılama zorluğu çeken ayak bozukluğu nedenler arasında sayılabilir.
Burkulan Ayak Nasıl İyileşir? Teşhis ve Tedavi Yöntemleri
Ligamentler (bağlar) kemikleri birbirine bağlamakla görevlendirilmiş yapılardır ve bileğin medial (iç) ve lateral (dış) düzeyinde yer alırlar. Bileğin hareketlerini ve stabilitesini yöneten ligamentler zorlama sonucu gelişen bir travma neticesinde zedelenebilirler. Bu duruma ayak bileği burkulması denir. Burkulmalarda zorlamanın derecesine göre hafif veya ağır olmak üzere yırtılmalar meydana gelebileceği gibi tamamen kopmalarda yaşanabilmektedir.
Kronik ayak burkulmaları ile sık sık ayak bileği burkulmalarını birbirinden ayırmak gerekmektedir. Vücudumuzdaki bağlar aşırı elastiktir. Bu yüzden hiper elastite sendromu nedeni ile olan olağan burkulmalar ile kronik burkulmalar birbirinden farklıdır. Hiper elastite iki taraflı bir sendromdur ve burkulmalar aşırı zorlama sonucu oluşmamaktadır. Kronik ayak bileği burkulması ya da ayak bileği instabilitesi tek taraflı bir rahatsızlıktır. Arkasında çoğunlukla zorlama, sportif faaliyet sonucu gelişen bir travma vardır ve bu tekrarlayan ayak bileği burkulmalarının ana sebebidir. Ve her sportif faaliyette ayak bileği güçlendirilmedikçe, tedavi edilmedikçe yüksek olasılık ile tekrarlama riski taşımaktadır.
Kronik burkulmalarda hasta ağrı, şişme ve morluk şikâyeti ile birlikte hasta ne ayağına da basıp yürüyebilir ne de ayakta durabilir. Eklem hareketleri kısıtlanan hastanın bilek bölgesinde travmanın şiddeti ile doğru orantılı olarak ödem oluşmaktadır. Teşhisin tam olarak konabilmesi için zara gören bağ doku, yumuşak doku ve kıkırdak yapının MR ve röntgenin çekilmesi şarttır.
Herhangi bir burkulmada, ilk kez ya da kronik ayak burkulmaları olsun, ilk yapılması gereken derhal ilgili bölgeye soğuk kompres uygulanmasıdır. Akabinde ise ayağı yüksekte tutarak ödem oluşmasını önlemek ya da oluşan ödemi kontrol altında tutmak gerekir. Ve akabinde kesinlikle ayakta durulmaması, yürümeye çalışılmaması gerekmektedir. Çok aşırı zorlamalar sonucu oluşan ileri seviye ayak bileği burkulmaları, ligament hasarlarında ise sakatlığın ciddiyetine binaen ayak bileği alçıya dahi alınabilir. Bunun dışında bazı durumlarda statik istirahat yapılması ve aircast benzeri ortez malzeme kullanılması da olasıdır. Ancak ağır ayak bileği burkulmalarında ve kronik burkulmalarda iyileşmeyi takiben muhakkak fizik tedavisi uygulanır. Böylelikle ayak bileğinin güçlenerek zorlama ve sportif faaliyet esnasında tekrarlama riski egzersizler ile tedavi edilmeye çalışılır. Tam bir bağ kopması yaşanması durumlarında ise hastanın yaşam şekline ve sakatlığın derecesine göre doktor cerrahi müdahale isteyebilir. Tekrarlayan ayak bileği burkulmaları instabilite yüzünden gerçekleştiği takdirde muhakkak doktor kontrolünde tedaviyi tamamlamak gerekmektedir.
[hr height=”30″ style=”default” line=”default” themecolor=”1″]